Van vervuild zeewater naar glashelder drinkwater
Peter Willem Hatenboer is al zijn leven lang ondernemer in water en heeft in de loop der jaren het tekort aan drinkwater wereldwijd zien toenemen. “De waterschaarste is er, maar veel interessanter zijn de oplossingen die we nu al beschikbaar hebben en die we nog gaan bedenken.” In dit interview deelt Peter Willem zijn visie als waterspecialist.
Hoe beïnvloedt waterschaarste het dagelijks leven?
Als consument merk je in Europa nog niet veel van waterschaarste, want er is voldoende leidingwater om alles mee te doen wat je wilt. Hooguit een tijdelijk verbod op het vullen van zwembaden, wassen van auto’s en irrigeren van tuinen, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk en Spanje. Consumenten merken het vooral door de toegenomen aandacht in de pers. En daardoor verandert wel het gedrag. Zo douchen we bijvoorbeeld minder lang en sproeien we de tuin minder - of met water uit de regenton. Het is echt in opkomst om hemelwater op te vangen, op te slaan en te gebruiken als schoon water. Bij de grootverbruikers van water speelt deze bewustwording al langer. Vrijwel al deze bedrijven hebben dit op de agenda staan, al is de urgentie nog niet overal aanwezig.
Hoe kunnen bedrijven zich voorbereiden op toenemende waterschaarste?
Sommige bedrijven ondervinden de waterschaarste nu al aan den lijve en vooral als een bedrijf veel grondwater oppompt en verbruikt. Zo zijn er lokaal soms al tijdelijke beperkingen voor het gebruik van oppervlakte- en grondwater. Denk bijvoorbeeld aan boeren die landbouwgrond beregenen.
Om zich voor te bereiden op de toekomst, kunnen bedrijven de zogenaamde ‘quick wins’ in kaart brengen. Ze kunnen een waterscan doen waarmee ze inzicht krijgen in de eigen waterhuishouding, van de huidige situatie én de toekomstige waterbehoefte. Waterbesparing is vaak mogelijk, bijvoorbeeld met verbetering van de interne waterstromen, zuivering (voor hergebruik) en wateropvang.
Welke innovaties ziet u?
Water besparen en terugwinnen gebeurt al op behoorlijke schaal en neemt alleen maar toe. Maar er is ook veel onderzoek en innovatie. Een mooie nieuwe toepassing voor vooral hoogwaardig geconcentreerd zout afvalwater is EFC, een methode waarmee waardevolle stoffen per element kunnen worden teruggewonnen. Voorheen kon dat alleen door verdamping. Het mooie is dat hiermee onder andere zeldzame aardmetalen kunnen worden teruggewonnen die gedolven worden in mijnen in bijvoorbeeld conflictgebieden. En na de EFC-behandeling is het water zuiver, en gereed voor hergebruik. Deze vorm van afvalwaterzuivering is daardoor helemaal circulair.
Daarnaast wordt het met de toenemende bevolking en industrie, land- en tuinbouw alleen maar belangrijker om zoetwaterproductie uit zout water mee te laten groeien. Ook op dat gebied gebeurt er veel. Zo is sinds 1970 het energieverbruik van RO-ontzilting,1 van zout naar zoet water, tot een tiende teruggedrongen, van 20-30 kWh tot 2-4 kWh per kubieke meter anno nu. Maar zout water kan op zich ook van nut zijn, zoals bij Blue-Energie. Daarbij wordt stroom opgewekt met het verschil tussen zout en zoet water, bijvoorbeeld bij de Afsluitdijk.
1 Reversed osmosis (RO-ontzilting) is een techniek waarmee vervuild en zout water kan worden omgezet in zoet water.
Hatenboer is actief in meerdere landen in verschillende werelddelen. Welke issues spelen er buiten Europa?
We zitten onder andere in Azië, het Midden-Oosten, de VS en Kenia, in gebieden met een structureel tekort aan zoet water. In onder andere de Verenigde Arabische Emiraten staan ontziltingsinstallaties die zeewater, dat daar in overvloed is, omzetten in zoet water. Niet alleen voor drinkwater, maar ook voor toerisme. Denk bijvoorbeeld aan zwembaden, golfbanen en groenvoorzieningen. Maar ook industrieel proceswater en water voor land- en tuinbouw. We zitten ook in Afrika, in Mombasa, de belangrijkste haven van Kenia. Wij voorzien deze haven van drinkwater, door lokaal het zoute vervuilde havenwater uit de Indische oceaan te ontzilten en te zuiveren.
Hoe zijn jullie in Mombasa terecht gekomen?
In 2006 vierden we ons 100-jarig bestaan met allerlei festiviteiten, maar we wilden als drinkwaterspecialist ook iets structureels doen. We besloten om in een kustgebied dicht bij Mombasa te gaan zitten, waar vrijwel geen waterleidingen riolering bestond. Het watertekort wordt daar steeds schrijnender en is een bedreiging voor de lokale bevolking en de economische ontwikkeling. Het grondwater daar was verzilt, onder andere door toenemende grondwateruitputting en infiltratie uit de oceaan - dus onbruikbaar voor consumptie. We zijn van dat verzilte, verontreinigde grondwater schoon drinkwater gaan maken. We leveren inmiddels drinkwater aan de lokale bevolking en vele tientallen arme scholen in de regio. Hierdoor blijven de schoolkinderen gezonder en is er minder uitval door ziekte. Schoon drinkwater is niet voor niks een van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN. Voldoende drinkwater van goede kwaliteit is immers essentieel voor de gezondheid, en voor de groei naar welvaart.
Wat doet Hatenboer?
Hatenboer-Neptunus, gevestigd in de haven van Rotterdam, is een familiebedrijf dat sinds 1906 met schepen en tankwagens zorgt voor opslag en distributie van water, in uiteenlopende hoeveelheden van de gewenste kwaliteit. Hatenboer-Water, gevestigd in Schiedam, is gespecialiseerd in diensten, producten en installaties voor drink- en proceswater. Zo maakt het bijvoorbeeld sinds de jaren tachtig ontzoutingsapparatuur, dat brak- en zeewater kan omzetten in betrouwbaar drinkwater. Peter Willem Hatenboer vormt de vierde generatie in dit bedrijf.
