Gunter Pauli – ondernemer, milieuvisionair en voorvechter van The Blue Economy

Samengevat

• Pionier van de groene economie
• Op weg naar de circulaire economie of The Blue Economy
• Nieuw bedrijfmodel absoluut noodzakelijk

Oorspronkelijk was Pauli behoorlijk gefrustreerd over de ‘groene economie’, waarvan hij een van de pioniers was. In het begin van de jaren negentig stichtte hij Ecover, een ecologisch fabrieksbedrijf dat biologisch afbreekbare producten ging produceren uit hernieuwbare bronnen. Maar hij realiseerde zich al snel dat echte duurzaamheid nog veraf was. Al in 1994 stopte hij met de traditionele economische aanpak en startte hij zijn zoektocht naar de nieuwe economie, het nieuwe bedrijfsmodel. Twintig jaar later heeft hij zo 4 miljard euro aan investeringen gemobiliseerd. Op wereldschaal amper een druppel op een gloeiendhete plaat, maar steeds meer industrieën realiseren zich ondertussen wel dat het bedrijfsmodel waarbij steeds meer van hetzelfde wordt geproduceerd tegen steeds lagere kosten, zijn grenzen heeft bereikt.

Na de ‘ont-agrarisering’ en vervolgens de massale de-industrialisatie van Europa hebben we volgens Pauli een zeepbel gecreëerd die de kennismaatschappij wordt genoemd. De centrale vragen worden dan: wat gaan we eten en wie gaat er werken? We realiseren ons ondertussen wel dat er heel veel mogelijkheden zijn. Maar het probleem met Europa is dat we alleen maar de problemen hebben geanalyseerd.

Er is echter geen andere oplossing dan echt bereid zijn om ons businessmodel ter discussie te stellen. Want als wij ons bedrijfsmodel niet veranderen, zegt Pauli, dan kunnen we er maar beter op voorbereid zijn dat alle productie wegloopt naar Bangladesh, China en andere landen buiten Europa. Wereldwijd volgt iedereen dezelfde MBA. Hoe kun je je dan onderscheiden? Dat lukt niet, want iedereen doet precies hetzelfde, volgt precies dezelfde aanpak.

Europa is voorlopig nog het grootste economische blok en de grootste handelspartner ter wereld. Als Europa geen leiderschap toont, waar zal het dan vandaan komen? We moeten de overgang naar een circulaire economie versnellen. De eerste vraag is dan: hoe pakken we dat aan? Wat we tot nu toe hebben gedaan, is volgens Pauli alvast niet genoeg. Dat een bedrijf een circulair model gebruikt, betekent niet automatisch dat alles geweldig is. De circulaire economie is maar een kleine tussenstap om echt vooruit te komen. We moeten ook onze mentaliteit veranderen. Het minder slecht doen betekent niet dat het al goed is. Vervuiling is slecht, daar is iedereen het over eens. Maar we moeten meer doen dan enkel minder vervuilen. We moeten dingen gaan doen die een positieve impact op de samenleving hebben.

Allereerst moeten we volgens Pauli elimineren wat nooit in de economische cirkel had mogen zitten. Veel onderdelen van de huidige economie mogen gewoon nooit in de circulaire economie terechtkomen. Bomen kappen om papier te maken en de vezels vervolgens een paar keer recycleren is even zinloos als onverstandig als we papier kunnen maken van stenen die anders vervuilend bouw- of mijnafval worden. Dus waarom een circulaire economie baseren op bomen en water als we kunnen kiezen voor mineralen die geen water gebruiken en eeuwig kunnen worden gerecycleerd?

Volgens Pauli zijn vooral kmo’s belangrijk voor innovatieve bedrijfsmodellen. Er is sprake van een grote institutioneel-technologische lock-in. Grote ondernemingen zijn heel afhankelijk van hun cashflow en omarmen daarom niet graag en vooral niet snel nieuwe concepten en bedrijfsmodellen. Kmo's zijn flexibel, passen zich makkelijker aan en zijn daarom de echte veranderaars in de samenleving.

Gunter Pauli geeft dit voorbeeld van de circulaire economie in de praktijk: “Je drinkt een kop koffie. Het afval wordt gebruikt om champignons te kweken. Het restant na het oogsten van de paddenstoel is geweldig diervoeder. Het extra afval van fabrieken (zoals oploskoffie waarvan alleen de oplosbare component wordt gecommercialiseerd en de rest afval is) wordt gebruikt als geurbestrijder in textiel (kleding, autostoelen, koelkasten), of als UV-beschermer (in tapijten), wat de boer vier keer meer inkomsten oplevert. Intussen worden nieuwe koffiemachines ontworpen die de koffie in de individuele thuismachines branden, zodat de boeren groene bonen kunnen verkopen voor de prijs van gebrande koffie, wat hun inkomsten verhoogt. Dat is Blauwe Economie - hoe we veel meer kunnen maken met wat we hebben, hoe we de koopkracht kunnen verhogen, hoe we meer producten kunnen maken van de beschikbare hulpbronnen. En hoe we die concurrerender kunnen maken, zodat ze betere inkomsten genereren, banen scheppen en tegelijkertijd de afzonderlijke producten goedkoper maken.”

Pauli is resoluut: als we het in de volgende generatie niet omdraaien, missen we veel boten. Hij is van mening dat we onszelf te veel beperkingen hebben opgelegd. Het is volgens hem zeker mogelijk om 12 miljard mensen te voeden. Er zijn geen grenzen aan de groei. Maar er zijn grenzen aan de groei met het huidige bedrijfsmodel.

Tenslotte vertellen we nog dat Pauli oprichter en voorzitter was van PPA Holding en meer dan tien andere bedrijven, oprichter en CEO van het European Service Industries Forum (ESIF), secretaris-generaal van de European Business Press Federation (UPEFE), oprichter en voorzitter van de Mozarteum Belgicum Foundation en adviseur van de rector van de Universiteit van de Verenigde Naties in Tokio.

Gunter Pauli was gastspreker op Tomorrow, het exclusieve event van ABN AMRO Private Banking in het teken van duurzaam investeren op 12 mei 2022.

Kijk en luister hier naar Gunter Pauli.

Meer informatie:

• Interview with Gunter Pauli: next generation innovation and the Blue Economy | Eco-innovation Action Plan (europa.eu)
• www.theblueeconomy.org/en/